انواع سبک های نمایشی در تئاتر

۱: اکسپرسیونیسم (درون آزمایی)
بیان تصورات و احساسات است و اکسپرسیونیسم های آلمان در تلاش بودن ناخودآگاه و حالات درونی انسان را به نمایش بگذارند و نمایش رئالیستی ( واقع گرایی) را کنار گذاشتند. نظریه های آنها ذهنی بود و به شخصیت نمایش عمق روانشناسانه می دادند و از طریق او خواسته های ذهنی و حرف های خود را آشکار می کردند . عمر اکسپرسیونیسم طولانی نبود ولی تاثیر زیادی بر نمایشنامه نویسانی مثل “ساموئل بکت” “ژان رنه”
” شون اکیسی” ” اوژن یونسکو” و آثار آغازین
” یوجین اونیل” گذاشت.

۲: امپرسیونیسم ( تاثیر گرایی )
اکسپرسیونیسم شاخه ی کوچکی از امپرسیونیسم است.
سبک امپرسیونیسم تمرکز کلی تری بر احساسات انسان دارد و تمام نمایش از شخصیت های مبهم و مخدوش به همراه اندیشه های القایشان تشکیل شده است.
امپرسیونیسم در نیمه ی دوم قرن نونزدهم توسط آنتوان چخوف ابداع شد.

۳: ابزورد (پوچ گرایی) Absurd
تئاتر پوچی هیچوقت مکتبی واحد نداشت بلکه مرکب از گروهی نمایشنامه نویس بود که در برهه ای از زمان دیدگاه مشابهی نسبت به زندگی داشتند. آنها کوشیدند شکل نمایش را با مضمون آن تطبیق دهند . آنها معتقد بودند اگر زندگی پوچ و بی معناست این پوچی را باید به همان شکل واقعی در نمایش نشان داد.
آنها وارثان هنری مکتب دادائیسم بودند. مشهورترین نمایشنامه نویسان این سبک “ساموئل بکت” با نمایشنامه های ( در انتظار گودو) و (پایان بازی) و “اوژن یونسکو” با نمایشنامه هایی مثل (آوازه خوان طاس) و (صندلی ها) هستند.
اصطلاح پوچی را اولین بار “آلبر کامو” در مقاله اش به نام (اسطوره ی سیزیف) برای شرح موقعیت انسان به کار برد .

۴: دادائیسم(سرگرمی و مسخرگی)
با وقوع جنگ جهانی اول و کشتار ها و ویرانی های بسیار ؛ تکان عمیقی به نفسانیت اروپاییان وارد شد. یکی از این واکنش ها به برخی هنرمندان آلمانی بود و جنبش دادا به وجود آمد.
آنها می کوشیدند تا با از بین بردن معیارهای سنتی به همه بقبولانند که دنیا تا چه اندازه کریه است.
نمایش های این سبک بی معنا و نامتعارف بود و اغلب تماشاچیان نسبت به آن واکنش تندی نشان می دادند.

۵: رمانتیسم (شاعرانه)
این جنبش در اواخر قرن هجده آمد و نشان داد احساسات و تجارب شخصی واقعی تر از چیزهای منطقی و عقلانی ست.
رمانتیک ها طبیعت را نه آن گونه که هست بلکه آن طور که آرزو می کردند توصیف می کردند . اولین نمایش نامه ها از “شیلر” و “گوته” بود بعد این سبک به انگلستان رفت .
بسیاری معتقدند عمر این سبک هنوز به سر نیامده است.

۶:رئالیسم(واقع گرایی)
رئالیست ها می کوشند زندگی را آنطور که هست نمایش دهند. ساختمان این سبک نمایش بر قوانین و طبیعت و جامعه استوار است و پدیده های روانی انسان را در محور موقعیت های محیطی و ویژگی های فردی می جوید.
از “هنریک ایبسن” به عنوان پیشرو این سبک می توان نام برد و از دیگر نمایش نامه نویسان می توان به ” ماکسیم گورکی” ” آنتوان چخوف”
” تنسی ویلیامز” و ” آرتور میلر” اشاره کرد.

۷: سورئالیسم (ورای حقیقت)
جنبش دهه ۲۰ و ۳۰ قرن ۲۰ در اروپا
هنرمندان این جنبش فرم را به عنوان کار خود انگیخته ذهنی ناب مطرح می کردند که با ابزاری مانند کلام ؛ نوشته اندیشه را بیان می کردند. سورئالیست ها شباهت هایی با رمانتیست ها داشتند با این تفاوت که سورئالیست ها حیطه و اختیار هنرمند را فراتر از حدود رومانتیسم بردند. در نمایش سورئال شاهد رویاها و تصورات غریب هستیم . سورئال درباره فراتر از واقعیت حرف می زند.
“زیگموند فروید” را می توان یکی از بنیان گذاران این سبک دانست .
اساس کار سورئال اندیشه ی ضمیر ناخودآگاه و همینطور کیفیات وهمی و رویاگونه است.

۸: ناتورئالیسم( طبیعت گرایی)
در پایان قرن نونزده ابداع شد و از نظر فلسفه به قدرت کامل و محض طبیعت گفته می شود مانند بازگشت زندگی انسان ها به طبیعت .

۹: سمبولیسم( نمادگرایی)
اولین انحراف از رئالیسم
ایبسن که رئالیست بود کم کم در آخرین آثار خود به سمت سمبولیسم یا نمادگرایی گرایش یافت.
هنرمندان سمبولیست معتقد بودند تئاتر رئالیست بر ماورالطبیعه چشم پوشیده و نگرشی یک بعدی به انسان داده.
در نظر اینها واقعیت عینی و واقعی کم اهمیت بود و این در چیزهای درونی و حقیقی نهفته بود ولی چنین واقعیتی را نمی توان از راه گفتار و صحنه ارائه کرد بنابراین باید از نماد و استعاره و اسطوره به آن اشاره کرد. هدف آنها برانگیختن احساس برای درک غیر مستقیم واقعیت بود.
این سبک در آخر سده ی نونزدهم و بیش از همه در آثار ” موریس مترلینگ ” تجلی یافت.
مثل نمایش نامه های ( شاهدخت مادلن ) (مزاحم) (کوران)(اندرون خانه)

۱۰: فرمالیسم (شکل گرایی)
فرمالیست ها باور داشتند ارزش یک اثر تنها به فرم آن است.
ویژگی سبک آنها:
“حذف زبان
“کوچک شدن تئاتر ( بازی؛ میزانسن و …)
“گنگی
“انتظار از بیان
بنابراین هر اثری که جنبه های بیرونی را بیش از حد وارد کند و معنا را نادیده بگیرد فرمالیسم است.

۱۱: مدرنیسم( امروزی)
گرایش فکری و رفتاری به پدیده های فرهنگی امروزی و پیشرفته و پس زدن سنت های قدیمی انسان.
دنیای مدرنیسم و پست مدرن گسترده و نامحدود است به همین دلیل تعریف درستی از آن در دسترس نیست.

۱۲: تئاتر اپیک ( روایتی؛ اسطوره ای)
نمایشی که دو جنگ خاص یا اهداف سیاسی خاص اساس آن باشد اپیک گفته می شود.
ابداع آن توسط “برتولت برشت” نمایشنامه نویس آلمانی با الهام از تعذیه انجام گرفت.

۱۳: کمدی کلاسیک ( طنز کهن)
در ظاهر هدف کمدی خنده است اما در باطن اشاره به نقص های جامعه که کمتر کسی به آن توجه می کند.

۱۴: کمدی رمانتیک ( کمدی عاشقانه)
در این نوع کمدی روند نمایش با تمرکز بر روی موضوع عشق است که با آن به صورت خنده دار و سبک سرانه برخورد می شود.
از نمونه های بارز این سبک آثار ” ویلیام شکسپیر است.
سبک کمدی رمانتیک به قرن پانزده و شانزده میلادی بر می گردد.

پژوهشگر و گردآورنده فائزه اکرمی