کارگاه چهارم

به نام خدا

با درود بیکران و آرزوی تندرستی و بهروزی برای همه عزیزان، کارگاه چهارم را آغاز می کنیم.

پیش گفتار:

آموزش و پرورش امروز جهان بر چهار اصل استوار است:
1- توانایی تفکر نقادانه
2- توانایی حل مساله
3- توانایی تصمیم گیری
4- توانایی کار آفرینی

مسلما برای رسیدن به سطح بهینه در هر یک از این مهارت ها دانش اولیه و تمرین زیاد لازم است.
در گام اول و برای تمرین تفکر نقادانه ما با توجه به این که در یک سایت ادبی حضور داریم می توانیم تمرین را از نقد آثاری که می خوانیم شروع کنیم.

2- مقدمه:

دانش اولیه نقد شامل آشنایی با نوع اثر و انواع نگاهی است که می توان به آن داشت.
در اینجا انواع نگاه یعنی انواع نقد.

ادیبان ما با تجمیع نقدهای سنتی و نقدهای معاصر دسته بندی های مختلفی را از نقد ارائه داده اند به عنوان مثال فرشید ورد بیش از 20 نوع نقد را برمی شمرد که عبارتند از نقدهای تکوینی ( شامل روانشناختی، اجتماعی و محیط جغرافیایی)، تاریخی، تفصیلی، نظری، عملی، نقد صورت، دانشگاهی، بازاری، اخلاقی، ارزشی، زیبایی شناختی، ذوقی، شاعران و نویسندگان و …
دکتر زرین کوب به 5 نوع نقد قائل هستند: نقد معنایی، نقد تاریخی، نقد اخلاقی، نقد روانشناختی و نقد اجتماعی.
دکتر سیروس شمیسا نیز چند تقسیم بندی مختلف دارند مثلا در یک تقسیم بندی 4 دسته نظری، عملی، نظری و عملی، فتوایی وحکمی را برمی شمارند در تقسیم بندی دیگری 4 دسته محاکاتی ( بافت موقعیت)، بیانی ( نویسنده)، عینی ( خود اثر ) و کاربردی ( خواننده ) را معرفی می کنند. همچنین یک تقسیم بندی بر اساس دانش پایه دارند که در آن نقدها را به 5 دسته ترجمه و احوال، جامعه شناسی، روانشناسی، تاریخی و صورت مثالی( اسطوره گرا ) تقسیم می کنند.

3- موضوع نقد در این کارگاه:

برای این کارگاه شعر یکی از اعضاء ارجمند سایت به عنوان موضوع نقد انتخاب شده که به زعم نگارنده پتانسیل بالایی برای انواع نقد و تحلیل دارد:

“عبور”

می نشیند برف
هم بر سر عابر
هم درختی کنج دیوار

#سعید_رستمی

این شعر یک هایکو است. فرهنگستان زبان و ادب فارسی برابر نهادی برای این واژه پیشنهاد نکرده است البته دوستانی شعر “تکواره ای” را پیشنهاد کرده اند که به نظر نگارنده این مطلب، اصلا شفاف نیست ضمن این که “تکواره” فقط محتوا را گرفته و دستور العمل شعر هایکو را ندارد. خانم دکتر آزیتا افراشی در سال 2015 مقاله ای نوشتند که در آن “لیکو” شعر شفاهی بلوچستان را با ” هایکو” ژاپن مقایسه کرده اند و وجوه اشتراکی را بین این دو گونه شعر برشمرده اند لذا به زعم نگارنده، چنانچه بنا باشد برابر نهادی برای این واژه بگذاریم؛ ” لیکو” گزینه به مراتب بهتری است اما شخصا ترجیح می دهم اگر شاعری در کشور دیگری علاقه مند بود به زبان خودش غزل بگوید؛ همان نام غزل را بر آن بگذارد و نه نام دیگری؛ تا اصالت و امانت قالب حفظ شود. خوشبختانه همین طور هم هست.

4- شیوه برگزاری کارگاه:

الف – بخش های مختلف کارگاه

این کارگاه در پنج بخش برگزار می شود:

1- نقد ادبی:

دوستانی که در این بخش شرکت می کنند؛ هم با توجه به هایکو بودن شعر و موازین آن می توانند شعر را نقد کنند و هم بدون توجه به هایکو بودن و صرفا از منظر اصول و فنون ادبی شعر فارسی.

2- نقد روانشناختی:

می تواند شامل بررسی ناخود اگاه ( منظر فروید) یا بررسی کهن الگوها ( منظر یونگ) یا هر نظریه روانشناسی دیگری باشد.

3- نقد جامعه شناختی:

می تواند مبتنی بر هر یک از نگرش های جامعه شناسی مطرح ( گلدمن، وبر، فوکو و …) باشد.

4- نقد نماد شناختی:

منظور از نماد شناختی در این جا نشانه شناسی است. این نشانه شناسی می تواند مبتنی بر عرفان شرق دور ، عرفان بومی، طبیعت، ادیان الهی و حتی اجتماع باشد.

5- نقد کاربردی ( مخاطب شناسی):

در این نقد منتقد یا تحلیلگر صرفا به تاثیر اثر بر خواننده می پردازد. تاثیر می تواند شامل لذت هنری، برانگیختن احساسات، تعلیم و تربیت، استعاره و تشبیه و طنز و کنایه … باشد.

ب – شیوه رتبه بندی و امتیازدهی:

رتبه بندی نقدهای دریافتی بر اساس دو معیار (کسب امتیاز بالاتر از 7 ) و ( رای اعضا ) خواهد بود.
معیارهای امتیاز دهی عبارتند از:

1- رعایت اخلاق نقد ( 2 نمره) ؛ نداشتن جهت و سو گیری / قضاوت منصفانه فارغ از نظر شخصی
2- قدرت و استحکام استدلال در چارچوب انتخابی ( 5 نمره )؛ / رعایتچارچوب انتخابی /کیفیت و کمیت مناسب توضیحات با آوردن شواهد متنی برای هر استدلال و نکته مثبت یا منفی
3- شیوه بیان و نگارش نقد ( 3 نمره ) / زبان ساده و قابل فهم / رعایت اصول نگارش / انسجام و پیوستگی / جمع بندی مناسب و مبتنی بر استدلال ها

ج – جوایز:

جوایز در نظر گرفته شده برای این کارگاه از طرف مدیریت کارگاه، شامل نقد و تحلیل تفصیلی سه اثر منتشر شده از رتبه اول، دو اثر از رتبه دوم و یک اثر از رتبه سوم به صورت مجزا ( جمعا 6 اثر در 6 هفته ) در نوار چرخان سایت تا پایان سال جاری خواهد بود.

همچنین کلیه شرکت کنندگان در این کارگاه با هر امتیازی، می توانند شعری از خود را جهت نقد در صفحه شخصی شان معرفی کنند که به تدریج و به نوبت انجام خواهد شد.

5- زمانمندی کارگاه چهارم:

13 تا 16 دریافت نقدها
16 تا 18 امتیاز و رای گیری
19 اعلام نتایج

هماره شاد و پیروز باشید به نیکی و مهر