بررسی هماهنگی انسجامی و پیوستگی در شعر «آن‌طرف‌تر»:

شاعر: مینا تمدن خواه

قالب اثر: شعر کوتاه

عنوان: آن طرف‌تر

شعر:

***

پشتِ آب بند
ماهی‌ها بر خاک آفتاب می‌گیرند
و آن طرف‌تر، کرم‌ها
آسوده بر سر قلاب
شنا می‌کنند…

***

نویسنده نقد: فریبا نوری

بررسی هماهنگی انسجامی و پیوستگی در شعر «آن‌طرف‌تر»:

الف) تعداد کل نمونه: 9
(پشتِ آب بند / ماهی‌ها / بر خاک / آفتاب می‌گیرند / آن طرف‌تر/ کرم‌ها/
آسوده / بر سر قلاب/ شنا می‌کنند)

ب) تعداد نمونه‌های مرتبط: مجموعه زنجیره‌های شباهت + زنجیره‌های یکسانی: 8
(زنجیره‌های شباهت:
– مشارکان: ماهی‌ها / کرم‌ها
– فرایندها: آفتاب گرفتن / شنا کردن (که هر دو فرایندی مادی است)
– مکان1: پشتِ آب‌بند / آن‌طرف‌تر
– مکان 2: بر خاک / بر سر قلاب
زنجیرۀ یکسانی: – )

ج) تعداد نمونه‌های مرکزی: مشارکان+ فرایندها + مکان 2: 6

د) تعداد نمونه‌های غیر مرکزی: 2=6-8

و) تعداد نمونه‌های جنبی: 1=8-9

ز) درصد انسجام: تعداد نمونه‌های مرتبط به کل نمونه: 88.8%

ح) درصد پیوستگی: تعداد نمونه‌های مرکزی به کل نمونه: 66.6%

نکته 1: طبق نظریۀ هماهنگی انسجامی (رقیه حسن*، 1985) چنانچه درصد انسجام و در صد پیوستگی در شعر از 50% بیشتر باشد شعر منسجم و پیوسته است (طبق بررسی خانم دکتر ایشانی در ایران بر اساس این نظریه غزل های حافظ منسجم و پیوسته اند چرا که حد نصاب 50% را به دست می‌آورند). در شعرهای سپید و آزاد مخصوصا شعرهای روایتی، حد نصاب انتظار پیش‌فرض از هماهنگی انسجامی شاید کمی بالاتر باشد (توسط نگارنده در متون روایتی در حال بررسی است و تا کنون که به نظر چنین می‌رسد).

نکته 2: آنچه شعر حاضر را به یک شعر موفق تبدیل کرده است مدیون 3 نکته است: مضمون، سادگی، و همین هماهنگی انسجامی بسیار بالایی که در پرداخت مضمون شعر وجود دارد.

لینک صفحه شعر:

آن طرف‌تر