کارگاه نقد۲

از نقدی که که به طنز نوشنه بودم ماه ها می گذرد و توفیقی نبود که در خدمت عزیزان باشم. دیروز در انوشا (انجمن شاعران و نویسندگان ایران) که می توان آن را خواهر خوانده شعر پاک نامید، مباحثه ای دیدم که از قضا با نقد شعر ارتباطی تنگا تنگ دارد. عرض می کنم خدمتتان، یکی از نقد هایی که بسیار رایج است و به بعضی از آثار نیز وارد، کهنه بودن زبان شعر است. در انوشا نیز همین موضوع به بحث گذاشته شده بود و انصافا نظرات خوبی هم ابراز شده بود. از جمله نظر استاد عزیز و نور چشم بنده جناب طارق خراسانی که همگی افتخار آشنایی حضرتش را داریم.
خوشحالم که موضوعی مهم و در عین حال مبتلا به، مطرح و بررسی شد.
متاسفانه مانند اغلب مسائل مورد مناقشه دو طرف دعوی با اعتماد به نفس کامل خود را کاملا بر حق دیده و طرف مقابل را لجوج و دارای افکار پوسیده، یا بیسواد می خوانند. آیا امکان دارد راه حلی بینا بین این دو تفکر وجود داشته باشد؟
برای پاسخ به این سوال باید هر یک از طرفین، سعی کند از چشم طرف مقابل به مسئله نگاه کند. آنگاه قطعا نظرش تغییر خواهد کرد. گذشته از اینها ، مگر هدف اصلی از سرودن شعر یا نوشتن مقاله یا ساختن فیلم یا … انتقال یک مفهوم (که دغدغه مولف است) به مخاطب اثر نیست؟ و آیا شعر و نقاشی و در یک کلام، هنر، بیش از یک ابزار کاربرد دارد؟ شاید شعار معروف «هنر برای هنر» را شنیده باشید. اما در حقیقت هنری که در خدمت مفاهیم انسانی نباشد و از آبشخور دغدغه سیراب نباشد، مانند جسمی بدون روح است. هر اندازه زیبا و دلنشین هم که باشد نه پویاست و نه موجب تحرک و پویایی.
اگر تا اینجا با من هم عقیده باشید، اذعان خواهید کرد که زبان ابزار است و لاجرم هر اندازه این ابزار کار شما را در انتقال مفاهیم آسان تر کند، ارزشمند تر و مورد اقبال بیشتری خواهد بود.
در عین حال واژگان و سبک های کهن نیز نباید بکلی فراموش شوند. زیرا جزئی از تاریخ و تمدن و فرهنگ هر سرزمین هستند.
صرف نظر از اندیشه های افراطی، هر دو طرف درست می گویند و نو گرایان (فقط از این حیث که انتقال مفاهیم باید ساده تر و سریع تر باشد) درست تر. چه ایرادی دارد که یک شاعر توانا که می تواند آثاری به سبک آرکائیک بیافریند، توانایی سرودن به زبانی ساده و همه فهم را نیز داشته باشد؟ یا شاعری که می تواند به زبان مردم کوچه و بازار شعر بگوید، توانایی سرودن اشعار فاخر را هم داشته باشد؟
شما هم دعوتید. نظرتان را دریغ نفرمایید. با سپاس فراوان؛
#رضا_زمانیان_قوژدی
سوم مهرماه نود و هشت