دختر گبر اقلید

دختر گبر اقلید

دختر گبر بر این تپه ی زیبا برپاست
در درون دل یک کوه کهن پابرجاست
استودانیست بجامانده ز دوران کهن
آخرین منزل خاموشی ساسانی هاست
پلکانیست که انسان کهن رفته به اوج
از فراسوی زمان پنجره ای رو به خداست
دختر گبر چه آرام و خموش است کنون
جاودان مانده بر این سنگ و نگاهش با ماست
شده چون مظهر تاریخ در این تل قلات
راز پیدایش یک شهر در اینجا پیداست
شهر اقلید در این فارس بمعنای کلید
شاه کلید در و دروازه ی انشان اینجاست
گل و بلبل شده همسایه ی این مردم خوب
قلبشان خانه ی مردانگی و مهر و وفاست

از مجموعه شعر دفتر اساطیر
سروده شده در 15اسفند99
پی نوشت:
یک حفره سنگی (متعلق به قرن 5 تا 7. م) که آن را شناسنامه اقلید می نامند. یادگاری از دوران ساسانی که قدیمی ترین کتیبه ایران به خط پهلوی بر روی دیواره آن نقش بسته است. حوض دختر گبر اقلید، سند افتخار تمدن کهن این شهرستان است.
حوض دختر گبر در اصل محل دفن فردی مهم در دوران یزدگرد سوم ساسانی است. کاوش های باستان شناسی صورت گرفته نشان هایی از شیوه دفن مردگان در آن تاریخ را به دست آورده است.
حوض دختر سه پله، یک حوض با عمقی کم و یک کتیبه به خط پهلوی ساسانی دارد که این کتیبه به طول 2 متر و عرض 88 سانتیمتر است. کتیبه ای که با خود تاریخ این منطقه را حمل می کند.
با رمزگشایی این کتیبه مشخص شد که حوض سنگی به نام دخمه در این کتیبه ثبت شده است. در این حوض یک فرد می تواند با زانویی جمع شده دفن شود.
یکی از شیوه های تدفین در دوران ساسانی دفن استخوان های مردگان در شکاف ها و حفره هایی در دل کوه و سنگ بود. گاهی به این حفرات دخمه گفته می شد. در گذشته بر روی این حوض سنگی، سرپوشی از جنس سنگ قرار داشت. کتیبه ای که در حوض دختر گبر قرار دارد یکی از مهمترین کتیبه های دوران ساسانی است. البته بخش هایی از این کتیبه آسیب دیده و از بین رفته است.
دلیل اهمیت این کتیبه شیوه نگارش آن است که به صورت عمودی و با خطوط شکسته نوشته شده است که سبک خاصی در کتیبه های ساسانی است. نوشته های روی این کتیبه شامل اطلاعاتی در خصوص نام فرد متوفی و نسب وی، تاریخی که در آن کتیبه نگاشته شده و نام فردی که دستور ساخت آن را داده است، می باشد.
در بالای این تپه که حوض دختر گبر در آن قرار دارد استودان هایی که متعلق به دوران زرتشتیان است کشف شده است. زرتشتیان قبل از آنکه استخوان های مردگان را در استودان قرار دهند، جسد را در محلی باز قرار می دادند تا روح از بدن آن خارج شود. سپس آن را در فرورفتگی هایی که به آن استودان می گفتند دفن می کردند. زیرا آنها معتقد بودند که مردگان ناپاک هستند و برای آنکه خاک و آب آلوده نشوند اجساد را به حیوانات و پرندگان وحشی می سپردند و سپس استخوان های باقیمانده آن را دفن می کردند.
این سند تاریخی در سال 1334 کشف و در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسید. مردم محلی اعتقاد دارند که این اثر تاریخی بسیار باارزش و مبارک است.

البته در حال حاضر مراقبت خاصی از این اثر تاریخی صورت نمی گیرد. اثرات مخربی که حوادث طبیعی بر روی این میراث ملی می گذارند به مرور زمان باعث از بین رفتن آن خواهد شد. بطوری که اکنون هشت سطر اول این کتیبه از بین رفته است. این حوض بخشی از تاریخ این مرز و بوم را با خود دارد. حداقل کاری که می توان انجام داد ایجاد یک حفاظ شیشه ای بر روی این یادگار ساسانی و حافظت از آن در مقابل عوامل طبیعی است.
اقلید را کلید فتح استان فارس می نامیدند. زیرا برای دستیابی به فارس اول باید اقلید فتح می شد.
ترجمه متن سنگ گور دختر گبر اقلید

این دخمه
…….
بابكان
یكم
….
……
……
زرتشتیان
وبیشاپور
مرزبان فرمود
ساختن و این ماه
آبان در
سال 6 یزدگرد
شاهان شاه
وروزخور به بخت
شدوروز ماه
تنی به این آیین را
به دخمه نهاده و
خواسته(ای) به ارزش
12000 مزد
فرمود دادن