غربت

سلام و سپاس جناب علیخانی گرانقدر

احساس شما به لحاظ شناختی برای من قابل درک و تفسیر است اما در اینجا به طور مفصل وارد آن نمی شوم به جای آن از این فرصت استفاده می کنم و به جهت روشن شدن پاره ای مطالب توضیحاتی عمومی می دهم و بعد پاسخ مختصری هم به نگاه شما از منظر خودم خواهم داد:

الف) توضیحات عمومی

1- در مورد انسجام هر نوع گفتمان و قالب درجه ای از هماهنگی انسجامی مربوط به خود را داراست. مسلما غزل حتی نسبت به سایر انواع آثار کلاسیک نیاز کمتری به انسجام ابیات دارد و غزلیات بزرگانی چون حافظ هم طبق تحقیقات اساتید دانشگاهی زیر نظر بنیانگذاران نظریه انسجامی جهان از حد اقل انسجام (بین 50 تا 60 درصد) برخوردار است. چنین میزان حد اقلی از انسجام در قالب های دیگر کلاسیک نقص به حساب می آید اما برای غزل کافی ست.

2- در مورد عمق شعر، ابزار شعر کلاسیک برای عمق بخشیدن متفاوت از ابزار شعرهای مدرن، و بعد از آن است. ضمن اینکه در شعر کلاسیک وسعت بر عمق سیطره دارد. زیرا عمق عمدتا از طریق تلمیحات و تلویحات ایجاد می شود ولی برای وسعت بخشیدن در بافتار امکانات زیادی از نظر ایجاد انواع موسیقی و وا ج آرایی و ایهام و … وجود دارد. البته گاهی در اشعار عرفانی ما، یک زبان دوم با رمزها و کدهای ویژه بر زبان اول حاکمیت دارد ولی همه ادیبان اولا در وجود واقعی این زبان مثلا در شعر حافظ توافق ندارند دوما دسترسی عام به این زبان تنها از طریق تفسیر همان ادیبانی ست که به وجود این زبان معتقدند. من البته ادیب نیستم ولی به وجود این فرازبان در اشعار عرفانی ایرانی معتقدم منتها فرا زبان، فرا زبان است و کار آن عمق بخشیدن در معنا نیست بلکه کار آن اساسا ورود به یک جهان دیگر از معنی است. یعنی به طور مثال زلف در این جهان معنی یک معنا دارد در آن جهان معنا هم یک معنای دیگر دارد. آن معنا زیرساخت و عمق این معنا نیست بلکه گسترش و وسعت دادن این معناست. بنابر این در شعر کلاسیک یا اساسا در هنر کلاسیک هنرمند سعی می کند گسترۀ مفهومی ایجاد کند در حالی که در هنر های مدرن تلاش بر این است که گستره محدود به یک نقطۀ خاص شود و در همان نقطه به ژرفا برسیم. یعنی رویکرها اساسا متفاوت است.

3- در مورد زیبایی هم اساسا مبانی زیبایی شناختی در سبک های مختلف بسیار متفاوت است و در شعرهای کلاسیک از صورت و ساخت به معنی حرکت می کند در حالی که در شعرهای مدرن و پس از آن از مفهوم سازی به صورت و ساخت حرکت می کند و این دو مسیر متفاوت است. لازم به تاکید است که تفاوت هرگز برتری ایجاد نمی کند بلکه تنها امکان و تنوع ایجاد می کند.

حالا اگر برگردیم به نقد شما، باز پیش از پاسخ فردی نکته عمومی دیگری قابل ذکر است و آن این که:

4- قدرت و زیبایی یک شعر بیشتر در زمان خلق اثر توسط حال خالق تعیین می شود و باید هر شعر را حتی اگر همه در یک قالب و سبک باشند انحصارا در همان شعر بررسی کرد مگر آنکه کار پژوهشی تطبیقی در مورد آثار یک شاعر بخواهیم انجام دهیم و آن مستلزم بررسی در یک جامعه آماری درست و داشتن روش تحقیق مشخص است.

ب) پاسخ همین پیام:

و اما پاسخ پیام شما دو قسمت دارد:

یک قسمت مربوط به شاعر است. کلاسیک های من قدیمی تر از آثار نیمایی و سپید و آزاد من هستند و در واقع مقدمۀ ورود من به آن هستند و ضمن اینکه عمده کار مطالعاتی من در حوزۀ تحلیل گفتمان ادبی در هفت هشت سال اخیر صورت گرفته است بنابراین طبیعی است که کارهای متاخر شاعر نسبت به کارهای پیشین بهتر باشد. لذا از منظر تحلیلی خود، این برتری احتمالی را معطوف به قالب و سبک به کار گرفته شده نمی دانم.

و یک قسمت هم مربوط به مخاطب است. مخاطب را از نظر نوع ادراک و پردازش متن می توان به 4 دسته کلی تقسیم کرد. دسته اول که احتمالا شما هم جزء آن دسته هستید دوست دارند هر اثر جدیدی با آثار و اطلاعات و شناخت قبلی شان از خالق اثر انطباق داشته باشد و زمانی که این انطباق را نبینند ممکن است احساس سردر گمی و عدم رضایت کرده یا مکررا سوال کنند. سه نوع دیگر نیازمند گفتگوی مفصلتری است که در این مجال نمی گنجد.

سخن پایانی مربوط به این شعر: این شعر مانند هر اثر دیگری نقاط قوت و ضعف خودش را دارد.

سخن پایانی عمومی:

باز بودن دریچه نظر و نقد برای آن است که شاعر نقاط قوت و ضعف را که معمولا خودش تا حدودی حدس می زند، از منظر منتقدان و نیز خوانندگان بررسی کند. نظرهای کلی و مبهم که مبتنی بر احساس آنی مخاطبند و بدون شواهد متنی ذکر می شوند معمولا نظرهای شتابزده ای هستند که نه به رشد شاعر کمک می کنند نه به رشد منتقد. پس لطفا و حتما در بخش نظرها آورده شوند تا جایگاه نقد کارکرد طبیعی خود را داشته باشد.

با درود بیکران

🌷🌷🌷🌷

درود جناب یزدانی گرانقدر
و سپاس بسیار از مهر حضورتان در بخش نقد
و البته در بخش نقدِ نقد

به 2 نکته کلیدی در نقد ادبی اشاره فرمودید که باید در زمان نقد هر اثر به آن توجه داشت و مقید بود:

1- ( در نوع خودش)
2- زمان سرایش

و زمانی که البته بررسی مقایسه ای و تطبیقی است اتفاقا این دو توجه، از اهمیت مضاعف برخوردار می شود.

و حال که بحث ضروریات نقد پیش آمده است بد نیست به یک نکته عمومی دیگر هم خارج از این صفحه اشاره کنم که آن نیز بسیار مهم است: منتقد باید بتواند خارج از احساسات شخصی و فردی، سلایق و باورها و گرایشهای خود در مورد یک اثر ادبی نظر دهد. در مورد نقدهای خود شما بر اشعار مختلف سایت، من این مورد را به وضوح دیده ام که چه قدر زیبا در حالی که با محتوای یک اثر یا نگاه شاعر موافق نیستید؛ نگاه خود را از نگاه شاعر جدا می کنید و تنها به نقد ادبی آن اثر می پردازید. رسیدن به این مرحله در نقد، رسیدن به کمال نقد است و هر کس در وادی نقد گام بر می دارد باید برای رسیدن به این قله ممارست کند و ریاضت کشد.

سپاس دوباره از هم اندیشی و همراهی تان

🌷🌷🌷🌷🌷

درود و سپاس از مهر حضورتان بانو ایرانپور عزیز
و پوزش از تاخیر در پاسخ 🌷🌷🌷

درود و سپاس بسیار از مهر حضورتان استاد خراسانی گرانقدر
و پوزش از تاخیر در پاسخ 🌷🌷🌷

درود و سپاس بسیار از مهر حضورتان 🌷🌷🌷

درود و سپاس بسیار از مهر حضورتان 🌷🌷🌷

درود بانو یارعلیزادۀ عزیز م
سپاس بسیار از مهر حضور
و اشتراک بیت انتخابی ات

🌷🌷🌷🌷

درودهای بیکران استاد گرانقدرم

سپاس فراوان از مهر حضورتان
و سپاسی دیگر بابت نقد ارزشمندتان که در کمال ایجاز بسیار راهنما و راهگشاست
و سپاس فراوان برای هدیۀ ارزشمندتان

🌷🌷🌷🌷