افرادِ ارزشی

یکی از ابهاماتِ پُررنگِ دیروز و امروز در جامعه ما همواره پاسخ به این سوال بوده است که چگونه گروهی که آن‌ها را “افرادِ ارزشی” می‌نامیم، معمولا قادر به تشخیصِ خُدعه‌ی ایدئولوژی در قبالِ خود و دیگر افرادِ جامعه نیستند و به نفیِ جهان‌بینی زیانبارِ خویش نمی‌پردازند؟

به نظر می‌رسد پرسش فوق یک مشکل اساسی دارد و آن چیزی نیست جز پیش‌فرض قرار دادنِ “عدم قدرتِ تشخیص اغواگریِ سیستم” در ضمیرِ افرادی که آن‌ها را #ارزشی می‌نامیم.
از دیدگاهی شخصی، یک ارزشی حتی اگر قادر به تشخیص حیله‌‌های سیستم و ویران‌گریِ ایدئولوژیِ آن باشد، انتخابی جز #پذیرش پیش روی خود نمی‌بیند. زیرا این بار موضوع می‌تواند نه یک موضوع انسانی و روانی، بلکه یک بحث فیزیولوژیکی‌ باشد که به هوش و کارکرد مغز مرتبط است. البته این باور تنها زمانی صادق است که فردِ مذکور از #سیستم‌ ارتزاق نکند و تنها در نقشِ یک مهره‌ی #پذیرا باشد.

از آن‌جا که دیدگاه‌های ایدئولوژیک غالبا به ساده‌سازی جهان و مفاهیمِ آن می‌پردازند، بنابراین این تصویر را در وجودِ انسان نهادینه می‌کنند که در پسِ تمامِ کلاف‌های سردرگمِ مرتبط با اندیشه و تاریخ، تنها چند مفهومِ ساده و سَبُک وجود دارند که کلِ حقیقت را در خود جای داده‌اند و از همین رو انحلال در ایدئولوژی و مسخ‌شدگی در قبالِ آن برآمده از نوعی کُندذهنی‌ست.

این کندذهنیِ اذهانِ سهل‌طلب در دو شاخه‌ی مشخص قابل بررسی‌ست: ۱-افرادی که قادر به تشخیصِ تهی بودن یا خطرناک بودن ایدئولوژی‌ها نیستند و به علت گذر نکردن از مرحله‌ی تشخیص، اساسا به مرحله #تحلیل وارد نمی‌شوند… ۲- افرادی که دندان‌های بُرنده‌ی ایدئولوژی را مشاهده می‌کنند اما به دلیل کند‌ذهنی و ساده‌انگاری در عملیاتِ پردازش ذهنی، چاره‌ای جز #پذیرش مفاهیم و ارکانِ ایدئولوگ ندارند… در واقع عدم پذیرشِ این خوراک سمی، ذهنی با درجه‌ی تحلیلِ والاتر می‌طلبد که این گروه احتمالا از آن برخوردار نیستند.

در تعریفی دیگر،انسانِ ارزشی(به معنایی که نزدِ عوام به کار می‌رود) برخلاف آن چیزی که نشان می‌دهد، غالبا در ساحتِ تفکر به دنبال بالشی گرم و نرم است، همان‌طور که اوژن یونسکو می‌گفت: نرم‌ترین بالشی که آدمی می‌تواند زیر سرش بگذارد و آسوده بخوابد #پذیرفتن است.

نکته‌ی مهم این ‌جاست که مخالفانِ این ارزش‌محوری‌ها و کند‌ذهنی‌ها، الزاما افراد هوشمندی نخواهند بود؛ زیرا “مخالفت با یک ایدئولوژی”_بسته به نوع آن_خود می‌تواند یک #ایدئولوژی باشد. بنابراین فردِ ظاهرا روشن‌فکری که دیگری را #ارزشی می‌خواند، خود می‌تواند در دریای بلاهت و ایدئولوژی مستغرق باشد.

منبع: پی.او.وی