غریبانه

در خصوص ترانه (به طور کلی) نکته ای باید عرض کنم:هر ترانه ای قبل از مرحله ی اجرا به تنظیماتی نیاز دارد که آن تنظیمات معمولا با هم اندیشی ترانه سرا و آهنگساز ــ و در مواقعی خواننده ــ اعمال می شود.ترانه سرایی بسیار دشوارتر از سرودن شعر است.
من در سالهای پایانی دهه ی پنجاه ـ در سن هفده ، هجده سالگی ـ دوسه بار توفیق دیدار با استاد هما میرافشار را در دفتر مجله ی جوانان امروز پیدا کردم.روزی هنگام امضای کتاب گلپونه هایش برای من با لحن بسیار مهربانانه ای گفت:یک ترانه چه از من وچه از دیگر ترانه سراها تا به مرحله ی اجرا توسط خواننده برسد بیش از ده بار جرح و تعدیل می شود.البته این جرح وتعدیلها با هم اندیشی ترانه سرا ـ آهنگساز و بعضآ خواننده صورت می گیرد.
استاد هما میرافشار را خدا حفظ کناد که در ابتدای راه پر سنگلاخ شعر و شاعری بهترین و دلسوزترین مشوق من بود.

ترانه چیست و ترانه سرا کیست؟؟
ترانه قالب یا گونه ای از شعر است که خواننده مطابق با قوانین با قواعد موسیقیایی آنرا اجرا میکند،ترانه عملا از سه فاکتور شعر،ملودی
و ریتم تشکیل شده است.

ترانه مفاهیم و مضامینی را که هر شعری داشته باشد میتواند داشته باشد و دارای موضوعات عمیق و سطحی
است، در قانون ترانه مفاهیم به طرز ساده تری بیان میشود و از کلمات ادبی پیچیده به هیچ عنوان استفاده نمیگردد.

زبانشناسان(linguists)معتقدند که شعر از بدو پیدایش با خوانش آهنگین همراه و هم مسیر بوده و به مرور از نغمه جدا شده،
شاعرانی همانند : رودکی،امیر خسرو دهلوی،عارف قزوینی… اشعار خود را با آواز و موسیقی همراه می نمودند.

*هر شعری که دارای قابلیت موسیقیایی باشد را میتوان ترانه نامید.*

ترانه را زیر مجموعه ای از شعر می نامند و ترانه به شعر اعتبار و اطمینان بخشیده است که با لحن موسیقیایی طراوت و زیبایی خاصی می بخشد.

ترانه باید ساده نگارش شود تا بر روی موزیک و آهنگ قرار گیرد ، تمام ذهن شنونده متوجه معنی ترانه نیست بلکه صدای خواننده و ملودی و زبان روز مردم بسیار اهمیت دارد.

بر خلاف تصور ترانه سرایی از شعر سرودن مشکل تر است،شاعری که هنوز نام ادوات موسیقی را نمیداند و ریتم و هارمونی در موسیقی رانفهمیده است نمیتواند ترانه بگوید.

در طبقه بندی اشعار سختی اینگونه ترسیم شده است: تصنیف،ترانه،غزل،مثنوی…‌

اهمیت تلفیق شعر و آهنگ را نباید از خاطر دور نگه داشت ،تلفیق ترانه سرا،آهنگساز و خواننده باید باهم توام گردد.

برخی مواقع ملودی وجود دارد و ترانه سرا بر روی آن ترانه می سراید،برخی مواقع ترانه موجود است و آهنگساز بر روی آن ملودی سپس میکس مستر میکند.

ترانه باید دارای ردیف،آهنگ درونی، وزن متریک ریتمیک و قافیه باشد که در حال حاضر و امروزه روز ، ترانه ی بدون قافیه نیز سروده شده است و کاملا نیز به لحاظ موسیقیایی و شعر حتی بدون قافیه زیبا و شنیدنیست .
ترانه معمولابه دو شکل اول شخص و سوم شخص یا در مواردی تلفیقی از این دوست.
درون مایه ی ترانه عامیانه احساسی،فراق،عشق و محبت،غم،طنز، غربت،دشمنی،دادخواهی،اجتماعی و اخیرا سیاسی و… میباشد.

ترانه بدینگونه نگارش میگردد :

قافیه ها پایان هر مصرع متوالیست، میتواندهمانند مثنوی قافیه ها یکی در میان صورت پذیرد،برخی هر دو مصرع هم قافیه و دو مصرع بعدی از قافیه یکسان دیگری برخوردار است،  اخیرا اشکال متفاوتی خصوصا برای folk,Rap,Heavymetalو غیره ساخته شده است.

ترانه اساسا عامیانه و در انواعی خودمانی سروده میشود که به آن زبان عام  گفته میشود،بعضا از کلمات احساسی در خلوت ها نیز استفاده میگردد.

درپایان: ترانه مرز باز دارد و همانند اشعار سنتی (کلاسیک) دارای وزن عروضی نیست که متاسفانه باعث شده بخاطر رعایت وزن شاعر محدود گشته و نتواند حرف دل خود را بگوید به نوعی بسیاری از اشعار،  جای خود را از جوششی به کوششی و مهندسی سازی داده است که بسیاری از انها فاقد زیبایی و کیفیت ذاتیست.

ترانه در تمام زبانهای زنده ی دنیا وجود دارد و اشعار و موسیقی را زنده نگاه داشته.

✍ ترانه و تصنیف سرا: دکتر مسعود مدهوش

اقتباس از استادانی چون: منوچهر منوچهری،زنده یاد افشین یدالهی و ایرج جنتی عطایی،مسعود فردمنش،بابک بیات،اردلان سرفراز،فرید زلاند و……

بهانه ای شد بدینوسیله از ترانه سراها و تصنیف سراهای پیشکسوت میهنم تجلیل نمایم و اموزش کوچکی برای دوستداران و علاقه مندان صورت گیرد.

📌از سرور، استاد و دوست خوب و با دانشم جاوید نام  استاد اردلان سرفراز کمال تشکر را دارم .🌹🌹🌹🌹👏👏👏👏👏👏👏👏👏👏👏👏👏👏👏
 

سلام و درود جناب دکتر

روز خوش

طاعات و عبادات شما بزرگوار قبول حق

درود استاد زیباست و خوش مغز و نغز

اصلاحیه در ترانه:
همه عمرمو گرچه پای تو سرکردم…..

سلام و علیکم و رحمت الله

ترانه اهنگ و موسیقی درون دارد،وزن غیر عروضی دارد،معنا دارد، ملودی دارد که شعر فوق فاقد موارد ذکر شده است قربان

سلام و درود
غم هایتان عارفانه