مثنوی مرداب و سپیدار

مثنوی مرداب و سپیدار
این مثنوی به زبانی ساده برای تمام اقشار جامعه خصوصن نوجوانان سروده شده است و هدف ترویج فرهنگ دعاست . از دوستان گرامی سپاسگزار خواهم شد که  برای پربار شدن این مثنوی آن را با دقت بررسی و سپس مورد نقد قرار دهند.

یکی آبِ روان … از امرِ الله
به گودالی عمیق افتاد ناگاه
چو مرغی از قضا افتاده در دام
به تن خاکش قضا زد خود سرانجام
شد آن مرداب و سینه پرز غم داشت
ز بختِ خود شکایت دَم به دَم داشت
دَفِ شادی او شد پاره پاره
نگاهِ اشک بارش تا ستاره
دگر مَه روی خود در آن ندیدی
بسی مردم که از آن پاکشیدی
روان آبی سکون گردیده، درخواب
به محبس مانده ای گردیده مرداب
کنارش بُد به شادی یک سپیدار
که آب خفته را از جان خریدار
صدای ناله ی مرداب بشـنید
غم آن مرده آب دشت فهمید
برویش سر خم آورد و چنین گفت:
دلم از ناله های تو بَرآشفت
دلم خواهد روان گردی که رودی
گرفتاری چنین دانم نبودی
ز اسب افتاده از اصلش نیـفتاد
به حقِ تو خدا باید کند داد
کنون بشنو مرا یک نکته ای یار
که از این نکته یابی چاره ی کار
مرا این تجربت در کار باشد
شنو این نکته … از اسرار باشد
تو را پندی دهم یابی رهایی
خدایی باشد این پندم… خدایی
نهالِ نازکی بودم در این دشت
زبی آبی شَخَم بودی که چون هشت
به بادی هرچه برگم بود می رفت
ز بَر آری هر آنچه سود می رفت
پریشان بودم و رنجور و بیمار
سیه بختی… ، کجا بودم سپیدار…!
به روزی یک غُراب آمد به شاخی
که بر لانه بَرَد از شاخه لاخی[1]
بدید او خود چه زرد است شاخ و برگم
به طوفانی که نزدیک است… مرگم
به من گفتا : « چرا زردی؟ نهالی !!
دلم خون بود و گفتم حسب حالی
هرآنچه با تو گفتم ، گفتم او را
شنید و پَر کشید او سوی بالا
به فردا آمد و گفت ای سپیدار
به خوابِ غفلتی ، بیدار، بیدار
به داور ماجرا ناگفته، داور
بگفتا :« برسپیدارم خبر بَر
که بودِ تو … همه از بودِ من باد
دعا کن ای سپیدارم شوی شاد»
دعا آمد به لب، شد شاخه ام هـفت
دعا کردم، غُراب از شاخه ام رفت
بناگه آسمان فریاد بر داشت
بدیدم ابرِ باران زا به بر داشت
به حیرت مانده بودم از دعایم !!!
غرابم…، آسمانم و ز خدایم
چه گویم؟ آسمان شد بحرِ معکوس
زآن بس برق می آمد سپس کوس
ببارید آنچنان ابر سیه فام
که ازهر قطره اش بُردم بسی کام
به طغیان!!! رود زیبایی بپا شد
که طغیانش نه از خود از خدا شد
تو را آورد تا من جان بگیـرم
به مهرش آمدی تا من نمیرم
ز تو من پا گرفتم سر کشیدم
بـه آن حد از کمال خود رسـیدم
خدا را، در کنارم یار بودی
برایم شعرِ ماندن را سرودی
به عمرِ رفته با تو ، شاد هستم
که با تو پشتِ غم ها را شکستم
تو را حق در کنار من نشانده
به هرسو ریشه ام را خوش دوانده
تمام دشت پُر شد از سپیدار
تو هم چون من به حق دستِ دعا آر
تنِ مرداب از آن گفتار لرزید
بخود آمد ز خود این نکته پرسـید:
« چرا غافل ز رب العالمینم ؟
کجا شد شادی ام؟ از چه غمینم؟»
ز شب تا صبح ، صبحی تا سحرگاه
که شد ذکرش مُدام …. الله الله
چهل روزاین دعا بودش که مرداب
سحرگاهی که می تابید مهتاب
بناگه غُرشِ کوهی شنیده
چنان شد کوه و صحرا ،کان ندیده
زمین لرزید و کوه از پایه بشکست
زِ تن بند غمِ مرداب بگسسـت
سپیدارش به رقصی در سما شد
ز جان و دل ثناگوی خدا شـد
روان شد مرده آبی در سحرگاه
بسی مرداب ها دیدی که در راه
یَک از مرداب ها بَر رود گفتا:
«چه راهی باشدم تا سوی دریا؟»
درود آورد و گفت: « الله الله »
دعا کن تا چو من آیی در این راه
سپس آن رود بر مرداب گفتا
هرآنچه از سپیدارش شنفتا
خدا را خوان عزیزِ مانده در بَنــد
که تا چون من شوی آری تو خرسند
دعا کن، من بجز این رَه ندیدم
ز جان تسبیحِ ایزد بر گزیدم
که من چون تو یکی مرداب بودم
غم آیینی، زغم بی تاب بودم
دعا کردم رهایم کن از آن بند
رهایم کرده خـوش اینک خداوند
روان هستم زلال و پـاک ودلخواه
که ذکر من بود: «الله الله»
..
کنون بشنو ز من ای یارِ در بند
خدایی باشد از من بر تو این پند
چو رودِ پُر خروشی بودم از عشق
به مستی می فروشی بودم از عشـق
به خوشه خوشه ی رَز جان نهادم
ز جان بر عاشـقانی باده دادم
گـروهی آتش از غم آفریدند
می و میخانه را آتش کشیدند
گلستانِ دلم شد نیـسـتانـی
غمم اندک بُد و  شد کهکشانی
رسید این مثنوی، از غم رهیدم
به محراب دعا از جان دویدم
چه غافل بودم از الطافِ دادار!!
غرابِ دل به من فرمود: «بـیدار»
حقیقت گفت و من در خواب بـودم
که غمگیـن تـر ز آن مـرداب بـودم
ندانستم که بازیـگر خدا بــود
به دردِ بی دوا درمان دعا بــود
ستمکاری ندیدم من در این چرخ
خراسـان را اگر گیـرد خدا بلـخ
سخن از ظلم و بی مهـری میـاور
که حکمت ها بود در کارِ داور
دعا باید به سختی های دوران
رخ ات را از دعا، هرگز مگردان
دعا مشکل گشا و غم ستیز است
به غم ها تیغِ آن بسیار تیز اسـت
یقین دانم که ذرّات جهان را
بود تسبیح، خدای مهربان را
مشو از ذرّه کمتر ای نـگارم
بخوان چون ذرّه ای: «پـروردگارم
که بودِ من بوَد از بودَت ای یار
مرا در سایه ی مهرت نگهدار»
بدانستم همی در چرخه ی زیست
بجز تو بارالها، داوری نیست
مبر از یاد خود ای یار در بند
که از پیران حق دارم تو را پند
خدا را خوان چو طارق در سحرگاه
به ذکر آ، ذکر تو الله الله»

طارق خراسانی [1]. لاخ – اصطلاحی  در زبان مردم مشهد و معنای عددِ یک، واحد
یک لاخ مو یعنی یک تار مو و یا یک لاخ کبریت یک عدد سیخ کبریت