درخت

سلام‌ مانا جان
فرزند ادیبم ، خوب می دانی که دیوان حافظ صد سال بعد از مرگ‌ یا شهادت او تدوین یافته و پادشاهی به ضرب سکه های طلا اشعار پراکنده ی حافظ را جمع آوری کرد ثه است .
در این واقعه به طمع سکه طلا شاعرانی شعرهایی با تخلص خافظ سرودند و‌ برخی ابیات کامل چاپ نشد
سال هاست بنده برای خودم این بیت حافظ را اینکونه می خوانم

که عشق آسان نمود اول ولی افتاده مشکلها

درود بر مانای عزیز

درود و احترام مانای عزیز
پرسمان ارجمندت از این قرار است
(بحثم سر تفاوتهای دیداری و شنیداری در عروض است . و اینکه گاهی آنچه که در دستگاه عروض می گنجد ، در ایقاع و موسیقی جاگیر نمی شود . و خواننده ناچار است برای جبران آن در ریتم عروضی دست ببرد . مثالی می زنم :
که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکلها
هرجا بنده این مصرع را از زبان خوانندگان ( بنان ، شجریان ، ناظری ، حمیرا ، بسطامی و … ) شنیدم، متوجه شدم برای انطباق آن با دستگاه خوانش ، بعد از هجای بلند ” تاد ” یک مصوت کوتاه اضافه نمودند و به صورت زیر اجرا کردند :
چه خون افتادِ در دلها
یا:
چه خون افتادُ در دلها
آیا این اشکال از عروض است یا ایقاع ؟
شاعران مقصرند یا خنیاگران ؟
راهی هست که بتوان این مشکل را برطرف نمود ؟
یا اصلا مشکل نیست ؟؟)
مانای عزیز
بدون تملق یا اغراق در حق استادان عروض این حقیر در مبحثی که نام برده اید خود را استاد نمی دانم هرچند سروران گرانقدرم از جمله جناب عباس خوش عمل تا حدودی نقد عروضی ام را قبول دارند شاید به دلیل تعدد نقد عروضی که نوشته ام یک وقت حساب کردم دیدم بیش از پانصد مورد در چهار وب گاه کاربر محور نقد عروضی یعنی ایراد وزنی نوشته ام که در سه مورد با اشتباه همراه بوده است که دو موردش ورود من با پیش فرض بوده است
به هر حال پرسش جناب عالی را به ترتیب پاسخ می دهم امیدوارم امشب شب خوب من در نقد عروضی باشد
اول آنکه اختلاف دیداری و شنیداری در اشعاری که در فرم های کلاسیک کهن سروده می شود یا به قول بزرگواری( کهن الگو) در اینها هیچگونه اختلاف دیداری شنیداری نیست
مطلب دوم
در تصنیف ها البته تصنیف هایی که فرمی غیر از قالب های رایج مانند غزل و مثنوی و دوبیتی و رباعی و دوبیتی پیوسته دارند یعنی تصنیف هایی که فرم چند ضلعی دارند گاهی در خوانش ممکن است تفاوت هایی باشد یعنی یک آوازه خوان در قسمتی تصنیف را متریک کند خواننده ای دیگر در محلی دیگر که بیشتر در پایان رکن اتفاق می افتد استحضار دارید پایانه در مصراع در تصنیف چند ضلعی که پهلو به ترانه می زند لزوما پایان مصراع نیست
مطلب سوم
مثالی که مرقوم فرموده اید شامل اختلاف یا اشتباه یا توافق در اختلاف خوانش که در مورد دوم یاد اوری شد را به هیچ عنوان شامل نمی شود
غزل حضرت حافظ در اجرای تصنیف هم دارای معیار یکسان خوانشگران است
(تاد) که می فرمایید هجای بلند است چرا یک کوتاه کسره یا ضمه یا فتحه اضافه می کنند دقت بفرمایید که (تاد) هجای بلند نیست آنگونه که هجای بلند پنداشته اید به قول اهل ریاضی و امار انحراف معیار جناب عالی از همین نقطه آغاز می شود و منتهی به خطای پردازش می گردد
مانای عزیز
(تاد)
یک هجای کشیده است که در تقطیع عروض به یک بلند و یک کوتاه تقسیم می شود بنابراین خوانندگان(استادان عروض +خوانشگران متن +استادان آواز) به عالی ترین شکل ممکن با وحدت رویه هجای کشیده را به دو بخش بلند و کوتاه تفسیم می کنند یعنی همین حرکات که به نظر جناب عالی اضافه می نماید این حرکات اضافه نیست جایگاهش در عروض نوشتاری و دیداری و شنیداری مشخص و مورد توافق و تعامل همگانی یکسان است
در تحریر احتمال تنوع و اختلاف می رود روانشاد استادگلپا تحریرش با خسرو اواز زنده نام استاد محمدرضا شجریان یا استاد بنان تفاوت هایی دارد شروع تحریر منظورم است از گوشه ای به گوشه ای دیگر رفتن های استادان اواز تفاوت هایی دارد که من بلد نیستم وارد جزییات نمی شوم فقط می دانم در شروع تحریر یعنی شروع متریک به اوج رفتن در گوشه ای و فرود در گوشه ای دیگر تفاوت هایی بسیار جزیی با یکدیگر دارند که این تفاوت ها ناشی یا تحت تاثیر عروض نیست
خلاصه عرض کنم در عروض که روش تقطیع به اصطلاح قدیم یا به اصطلاح جدید دارد هیچ تفاوتی در شمارش سیلاب ندارد (کوتاه،بلند،کشیده،)کشیده شامل یک بلند و یک کوتاه) است که بحور شعری از ترکیب همین ها پدید می آید و چگونگی ترکیب افاعیل دارای قواعد و اختیاراتی است که از حوصله ی این بحث خارج است مگر فایل جدیدی باز شود
بر ان چه در چگونگی تقسیم هجای کشیده مورد پرسمان اساسی جناب عالی به چشم می آید تاکید می نمایم هیچ خروج از معیار عروض نوشتاری در اجرای دستگاه موسیقی مقامی نیست این مدعا قابل اثبات است در پایان از استادان عروض پایگاه پوزش می طلبم که جلوتر از ایشان وارد صحبت شدم
مانای عزیز وسواس و پرسمان شما بسیار ارزشمند است از تعامل با شما لذت بردم
سپاسگزارم

درود و احترام جناب معین
کوچک نوازی می فرمایید ارادت و سپاس🙏🙏🙏

درودها جناب دوست
رضا محمدصالحی بزرگمهر
با حضور در خلوت شاعرانه ام صبحی زیبا و دل انگیز برایم رقم زدید
پیروز باشید و پاینده💐💐💐

ای جان دوست دبستانی ام
صفای وجودت
این نظر لطف و محبت شماست زنده باد
پیروز باشید و پاینده🙏🙏🙏

درود و احترام استادطارق خراسانی بزرگمهر
حضورتان رونق افزاست
کلام گوهر بارتان شور آفرین و
نگاه مهربانتان زیباست
ارادتمندو سپاسگزارم🌺🌸🌺🌸🌺

درود مانای جان
حضورت در پایگاه ادبی شعر پاک غنیمت است و در خلوت شاعرانه ام چشم روشنی
پرسش عروضی ات در بخش نقد را دیدم جالب آنکه مرا هم در جمع دانایان شمرده ای.
پرسش عمیق و ضروری ات را پاسخ می دهم ولی هم اکنون در یکی از جاده های کهکیلویه بویر احمد هستم و چه خوب است که چنانچون طارق در جاده ی اسالم به خلخال نیستم اگر چه بسیار دوست داشتم در هتلی به صداری شیراز یا دروازه ی پرند بودم
در هر حال به روی چشم
همین یکی دو روز در جایی مستقر می شوم به سهم کوچک و فهم علیل خودم در تعامل با شما هستم ارادت و سپاس

زنده باد شاعر
درود و سپاس 🙏🙏🙏

جناب دوست برهان جاوید بزرگمهر
حضور گرم و نگاه مهربانت را درود
امروز شعری در صفحه ات خواندم کامل و پرپیمانه و به هنگام
تا همیشه در خاطرم خواهد ماند
ارادت و سپاس💐🌿🍃🙏🍃💐🌿🍃🌿💐🙏🍃💐

درودها جناب سیدحسینی
ارادت و سپاس🌹🌹🌹